Του Νικου Α. Δοντα
Δεν ήταν μια πολιτική παράσταση, μια παραγωγή με αιχμηρή γλώσσα ή ένα θέαμα που επιχειρεί την παρέμβαση στη σημερινή ζοφερή πραγματικότητα, όπως ενδεχομένως να το ήθελαν οι Μπρεχτ και Βάιλ. Παρ’ όλα αυτά, η παράσταση της «Οπερας της πεντάρας» σε σκηνοθεσία του Μπομπ Ουίλσον, όπως την παρουσίασε στο Παλλάς το Μπερλίνερ Ανσάμπλ στις 14 Ιανουαρίου, είχε ενδιαφέρον: όχι μόνο δεν χάθηκε πίσω από τη γνωστή άκρως γοητευτική, ταυτόχρονα όμως επικίνδυνα ισοπεδωτική μανιέρα αισθητικής του Αμερικανού σκηνοθέτη, αλλά αντίθετα, αξιοποίησε επιδέξια τα βασικά στοιχεία αυτής της προσωπικής γλώσσας προκειμένου να προβάλει το μήνυμα του έργου.
Ο Ουίλσον έπλασε ένα θέαμα με κινηματογραφικό ρυθμό, με κίνηση και στάσεις – παγώματα πλάνου. Κινηματογραφικοί μύθοι της εποχής του έργου (Μαρλένε Ντίτριχ, Τσάρλι Τσάπλιν, Μπέλα Λούγκοσι – ο Δράκουλας της μεγάλης οθόνης το 1931), η κινηματογραφική «Οπερα της πεντάρας» του Παμπστ, το βερολινέζικο καμπαρέ αλλά και οι ιστορικές ηχογραφήσεις της μουσικής αξιοποιήθηκαν με οικονομία, χιούμορ και σατιρική διάθεση. Απέδωσαν την Ευρώπη του μεσοπολέμου και την αισθητική της πρώτης παραγωγής με αποστασιοποιημένη, «αντικειμενική» ματιά που απηχεί τις προθέσεις του Μπρεχτ. Το ίδιο το παιχνίδι των αναφορών αντανακλά τη λογική του μπρεχτικού κειμένου και τις συνθετικές αρχές του Κουρτ Βάιλ: στο πρώτο έχει ενσωματωθεί ποίηση του Φρανσουά Βιγιόν και του Ρούντγιαρντ Κίπλινγκ, ενώ ο δεύτερος ανέμειξε στοιχεία της τζαζ, των μπλουζ και του τάνγκο εισάγοντας επιπλέον σατιρικές αναφορές στην όπερα, την οπερέτα και τη θρησκευτική μουσική.
Θαυμάσιοι ηθοποιοί
Δεδομένη και αυτονόητη είναι η υψηλή, στυλιζαρισμένη αισθητική του οπτικού μέρους –φωτισμοί, σκηνικά, κοστούμια, μακιγιάζ– στις παραστάσεις του Ουίλσον. Ομως, η επιτυχία του θεάματος στηρίχτηκε πρωτίστως στους ερμηνευτές: τον έξοχο Στέφαν Κουρτ ως γοητευτικό Μακ Χιθ ανδρόγυνο λαμπερό σταρ του Χόλιγουντ, τον εφάμιλλό του Γιούργκεν Χολτς ως Πίτσαμ, τον Αξελ Βέρνερ ως δράκουλα - διοικητή της αστυνομίας και τις τέσσερις κυρίες: την Τράουτε Χάις ως κυρία Πίτσαμ, την Κριστίνα Ντρέξλερ ως Πόλι, την Αννα Γκρέντσερ ως Λούσι και την Ανγκελα Βίνκλερ ως Τζένι.
Η φωνή αποτελούσε βασικό εργαλείο. Με το ιδιαίτερο ηχόχρωμα και το ερμηνευτικό της ύφος, ηλεκτρικά ενισχυμένη, κάθε μία υπηρετούσε τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά κάθε (στερεο) τύπου προσώπου. Αριστη επίσης η στήριξη της παράστασης από τους εννέα μουσικούς της ορχήστρας.
Με το εξαιρετικό του θέαμα, ο Ουίλσον έδειξε ότι γίνεται κι έτσι. Αν τελικά αποκάλυψε κάτι νέο για το έργο και αν ο θαυμασμός και η ψυχική ευφορία που προκάλεσε είναι αυτό στο οποίο στόχευαν οι Μπρεχτ και Βάιλ, θα πρέπει να το απαντήσει καθένας για τον εαυτό του.
Δεν ήταν μια πολιτική παράσταση, μια παραγωγή με αιχμηρή γλώσσα ή ένα θέαμα που επιχειρεί την παρέμβαση στη σημερινή ζοφερή πραγματικότητα, όπως ενδεχομένως να το ήθελαν οι Μπρεχτ και Βάιλ. Παρ’ όλα αυτά, η παράσταση της «Οπερας της πεντάρας» σε σκηνοθεσία του Μπομπ Ουίλσον, όπως την παρουσίασε στο Παλλάς το Μπερλίνερ Ανσάμπλ στις 14 Ιανουαρίου, είχε ενδιαφέρον: όχι μόνο δεν χάθηκε πίσω από τη γνωστή άκρως γοητευτική, ταυτόχρονα όμως επικίνδυνα ισοπεδωτική μανιέρα αισθητικής του Αμερικανού σκηνοθέτη, αλλά αντίθετα, αξιοποίησε επιδέξια τα βασικά στοιχεία αυτής της προσωπικής γλώσσας προκειμένου να προβάλει το μήνυμα του έργου.
Ο Ουίλσον έπλασε ένα θέαμα με κινηματογραφικό ρυθμό, με κίνηση και στάσεις – παγώματα πλάνου. Κινηματογραφικοί μύθοι της εποχής του έργου (Μαρλένε Ντίτριχ, Τσάρλι Τσάπλιν, Μπέλα Λούγκοσι – ο Δράκουλας της μεγάλης οθόνης το 1931), η κινηματογραφική «Οπερα της πεντάρας» του Παμπστ, το βερολινέζικο καμπαρέ αλλά και οι ιστορικές ηχογραφήσεις της μουσικής αξιοποιήθηκαν με οικονομία, χιούμορ και σατιρική διάθεση. Απέδωσαν την Ευρώπη του μεσοπολέμου και την αισθητική της πρώτης παραγωγής με αποστασιοποιημένη, «αντικειμενική» ματιά που απηχεί τις προθέσεις του Μπρεχτ. Το ίδιο το παιχνίδι των αναφορών αντανακλά τη λογική του μπρεχτικού κειμένου και τις συνθετικές αρχές του Κουρτ Βάιλ: στο πρώτο έχει ενσωματωθεί ποίηση του Φρανσουά Βιγιόν και του Ρούντγιαρντ Κίπλινγκ, ενώ ο δεύτερος ανέμειξε στοιχεία της τζαζ, των μπλουζ και του τάνγκο εισάγοντας επιπλέον σατιρικές αναφορές στην όπερα, την οπερέτα και τη θρησκευτική μουσική.
Θαυμάσιοι ηθοποιοί
Δεδομένη και αυτονόητη είναι η υψηλή, στυλιζαρισμένη αισθητική του οπτικού μέρους –φωτισμοί, σκηνικά, κοστούμια, μακιγιάζ– στις παραστάσεις του Ουίλσον. Ομως, η επιτυχία του θεάματος στηρίχτηκε πρωτίστως στους ερμηνευτές: τον έξοχο Στέφαν Κουρτ ως γοητευτικό Μακ Χιθ ανδρόγυνο λαμπερό σταρ του Χόλιγουντ, τον εφάμιλλό του Γιούργκεν Χολτς ως Πίτσαμ, τον Αξελ Βέρνερ ως δράκουλα - διοικητή της αστυνομίας και τις τέσσερις κυρίες: την Τράουτε Χάις ως κυρία Πίτσαμ, την Κριστίνα Ντρέξλερ ως Πόλι, την Αννα Γκρέντσερ ως Λούσι και την Ανγκελα Βίνκλερ ως Τζένι.
Η φωνή αποτελούσε βασικό εργαλείο. Με το ιδιαίτερο ηχόχρωμα και το ερμηνευτικό της ύφος, ηλεκτρικά ενισχυμένη, κάθε μία υπηρετούσε τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά κάθε (στερεο) τύπου προσώπου. Αριστη επίσης η στήριξη της παράστασης από τους εννέα μουσικούς της ορχήστρας.
Με το εξαιρετικό του θέαμα, ο Ουίλσον έδειξε ότι γίνεται κι έτσι. Αν τελικά αποκάλυψε κάτι νέο για το έργο και αν ο θαυμασμός και η ψυχική ευφορία που προκάλεσε είναι αυτό στο οποίο στόχευαν οι Μπρεχτ και Βάιλ, θα πρέπει να το απαντήσει καθένας για τον εαυτό του.
"Καθημερινή" 24/01/2010
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου