1971: ο «θεός» Χέρμπερτ φον Κάραγιαν δίνει οδηγίες για τις ισορροπίες ήχου στην ηχογράφησηΤΕΣΣΕΡΑ ΕΠΕΤΕΙΑΚΑ ΠΑΚΕΤΑ CD ΚΑΙ DVD ΑΠΟ ΤΗΝ DEUTSCHE GRAMMOPHON
Του ΓΙΑΝΝΗ ΣΒΩΛΟΥ
Εφέτος η γερμανική δισκογραφική εταιρεία Deutsche Grammophon συμπλήρωσε 111 χρόνια ζωής, αριθμό που αντλεί τη συμβολική του δυναμική από την τελευταία πιανιστική σονάτα του Μπετόβεν με ίδιο αριθμό έργου.
1971: ο «θεός» Χέρμπερτ φον Κάραγιαν δίνει οδηγίες για τις ισορροπίες ήχου στην ηχογράφηση Οι υπεύθυνοι της «κίτρινης κυρίας» γιορτάζουν την επέτειο προτείνοντας τέσσερα πακέτα εκδόσεων: 6 CDs με 111 σύντομα αποσπάσματα διάσημων ηχογραφήσεων, 55 CDs με ισάριθμες πλήρεις αναπαραγωγές ηχογραφήσεων, 13 DVD s με όπερες και συμφωνικές συναυλίες, και ένα πλούσια εικονογραφημένο βιβλίο, στις 224 σελίδες του οποίου εκτυλίσσεται αναλυτικά η ιστορία της εταιρείας γραμμένη από τρεις ειδικούς. Είναι αυτά ακριβοδίκαια αντιπροσωπευτική επιλογή από τη συσσωρευμένη κληρονομιά τόσων δεκαετιών; Και ναι και όχι! Ανάλογα με την ηλικία, το βάθος καλλιέργειας και τις προτιμήσεις του, ο καθένας μπορεί να σχολιάσει πολλά για τις επιμέρους ηχητικές και οπτικοακουστικές καταγραφές που συμπεριλήφθηκαν.
Πολλές σημασίες, πολλή γοητεία κι ακόμη περισσότερη Ιστορία
Οι ποιότητες των ηχογραφήσεων ξεκινούν από τη μονοφωνία του βινιλίου 33 στροφών της δεκαετίας του '50 και καταλήγουν στον «καλύτερο κι απ' την πραγματικότητα» ψηφιακό, στερεοφωνικό ήχο τού σήμερα. Οι ερμηνείες καλύπτουν εξαιρετικά ευρύ φάσμα, από το συγκινητικό επίλογο τής φυσικά ωριμασμένης, ιστορικής τέχνης των μεγάλων μουσικών του μεσοπολέμου, έως τις νεόκοπες, απαστράπτουσες αναγνώσεις των κλασικών από τους γενναίους αετιδείς του παρόντος, στους οποίους εναποτίθενται οι ελπίδες επιβίωσης της σοβαρής μουσικής στο αφιλόξενο μέλλον. Το αισθητά άνισο ρεπερτόριο έχει διαλεχτεί με ποικίλα κριτήρια, που φωτογραφίζουν πιστά τη σύγκληση -και διασταύρωση!- των μεταβαλλόμενων στοχεύσεων της εταιρείας στη διαχρονία. Καλύπτει μεν τον αυτονόητο πυρήνα των κλασικών, σταματά όμως στους Στραβίνσκι και Μπέρνσταϊν. Τέλος, η αντιπροσώπευση συνόλων, αρχιμουσικών και μεμονωμένων μουσικών προβάλλει αναγκαστικά (;) επιλεκτική και ετεροβαρής. Παράλληλα, στα αυθεντικά εξώφυλλα των δίσκων και στην πλούσια εικονογράφηση του βιβλίου αναπαράγεται ολόκληρη η διαδρομή της εμπορικής/εικαστικής αισθητικής των μεταπολεμικών χρόνων. Αρχίζει από τον προτεσταντικής λιτότητας, ανεικονικό σχεδιασμό της Archiv και τις πρώτες απόπειρες «μοντέρνας» γραφιστικής με πλακάτα χρώματα των δεκαετιών '50 και '60 στην DG, απογειώνεται στις σαγηνευτικές εικαστικές υπερπαραγωγές και τα ειδωλολατρικά εξώφυλλα του '70 και του '80 και... προσγειώνεται άδοξα στον μάλλον ανέμπνευστο, εμπορικό συμβιβασμό των σημερινών, που η λογική τους φλερτάρει τις διαφημίσεις γυναικείων καλλυντικών. Το δίχως άλλο πρόκειται για μια προσφορά... πολλαπλών χρήσεων και αναγνώσεων.
Μουσικές εξαίσιες ενός φανταστικού θιάσου
Στα 55 CDs, οι ηχογραφήσεις ξεκινούν από τον Σούμαν του Φούρτβεγκλερ (1953), τον Μπαχ του Ρίχτερ (1961) και τον Τσαϊκόφσκι του Οϊστραχ (1954) και τελειώνουν στον Μάλερ του Ντουνταμέλ (2006), τον Βιβάλντι του Καρμινιόλα (2006) και τον Μπετόβεν της Γκριμό (2003)· ενδιάμεσα μεσουρανούν δοξασμένα, μυθικά ονόματα: Γιόχουμ, Μπεμ, Ντίσκαου, Κάραγιαν, Τζουλίνι, Ντομίνγκο, Ροστροπόβιτς, Πολίνι, Μούτερ, Κεμπφ, Αμπάντο, Μπουλέζ, Αμαντέους... Η σειρά των DVD's ξεκινά συμβολικά από τον «προϊστορικό» «Ντον Τζοβάνι» των Γκραφ/Φούρτβεγκλερ με τον Σιέπι (1954) και, αφού τιμήσει κορυφαίες στιγμές της συντηρητικής αισθητικής των δεκαετιών της μεταπολεμικής ευημερίας, καταλήγει στη ρηξικέλευθη βαγκνερική «Βαλκυρία» (1980) των Σερό/Μπουλέζ, πρώτη πολιτική ανάγνωση του Βάγκνερ για το επετειακό Μπάιροϊτ του 1976, και την εκπληκτική μεταμοντέρνα «Τραβιάτα» του Βίλι Ντέκερ για το Ζάλτσμπουργκ με τη Ρωσίδα Βιολέτα της Νετρέμπκο (2005). Τέλος, οι βετεράνοι φιλόμουσοι που έχουν ζήσει ολόκληρη -ή σχεδόν ολόκληρη- τη μεταπολεμική άνθηση της δισκογραφίας μπορούν να γνωρίσουν τις αθέατες, πρακτικές όψεις του κόσμου της μουσικής στο δίγλωσσο βιβλίο με την ιστορία τής Deutsche Grammophon (συν έξι CDs ηχογραφήσεων με 111 καλλιτέχνες, 1907-2009). Αναμφίβολα όλ' αυτά αποπλανούν το νου και τις αισθήσεις προκαλώντας σύγχυση: αν (επι)μείνει κανείς στο δένδρο, χάνει το δάσος! Αντιπαρερχόμενοι, λοιπόν, δίχως ενόχληση την αναπόφευκτα και εμπορική στόχευση του εγχειρήματος, θα εστιάσουμε στην ουσία της εμπειρίας που προσφέρουν οι εκδόσεις αυτές, η οποία έγκειται στα όσα, δυνάμει, αποκαλύπτει η κριτική δύναμη της συνολικής εποπτείας. Θα έλεγα, λοιπόν, ότι ο αποδοτικότερος τρόπος να προσλάβει κανείς αυτή την υπερπροσφορά είναι να τη «διαβάσει» ως διπλό -ηχητικό και οπτικοακουστικό- χρονικό εξέλιξης της κεντροευρωπαϊκής μουσικής ζωής στα εξήντα χρόνια που συνιστούν το κεφάλαιο της ολοκληρωμένης ιστορικής/πολιτιστικής διαδρομής, από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι τη σημερινή επικράτηση της παγκοσμιοποίησης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου