Το Σύνολο Εγχόρδων «Τόκιο» παίζει τη μεταγραφή της «Σονάτας για δύο πιάνα» του Μότσαρτ από τον Γιότζι Χατόρι (Φωτ.: Παππάς)Ηχοι ζωντανοί
Του ΓΙΑΝΝΗ ΣΒΩΛΟΥ
Στην εξωτική Ιαπωνία ήσαν αφιερωμένες οι μουσικές εκδηλώσεις που πρόσφερε το Μέγαρο Μουσικής κατά την τελευταία εβδομάδα του Νοεμβρίου (22-28/11/2009).
Το Σύνολο Εγχόρδων «Τόκιο» παίζει τη μεταγραφή της «Σονάτας για δύο πιάνα» του Μότσαρτ από τον Γιότζι Χατόρι (Φωτ.: Παππάς) Στο πλαίσιο της σειράς «Γέφυρες», παρακολουθήσαμε δύο συναυλίες που πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία με την Πρεσβεία της Ιαπωνίας και το Ελληνοϊαπωνικό Εμπορικό Επιμελητήριο.
Η πρώτη δόθηκε από το Σύνολο «Τόκιο» (22/11). Η νεοπαγής ομάδα εγχόρδων ξεκίνησε το πρόγραμμά της με μια εύπλαστη, υποβλητική ανάγνωση της αρθρωτής σουίτας για ορχήστρα εγχόρδων «Τρεις μουσικές για τον κινηματογράφο» (1994-95) του Τόρου Τακεμίτσου. Ηταν τρεις σύντομες, αλά-Ντεμπισί ατμοσφαιρικές σκηνές, χρωματισμένες με στοιχεία χαρακτήρα που προσδιόριζαν λειτουργικά και ευανάγνωστα τον τόπο και τις διαθέσεις ισάριθμων ταινιών: τζαζίστικες αναφορές για τον νεοϋορκέζικης θεματικής Χοσέ Τόρες (Τεσιγκαχάρα, 1959), πένθος και θλίψη για την εφιαλτική Μαύρη Βροχή (Ιμαμούρα, 1989) και αιχμηρά ειρωνική διάθεση για το ψυχολογικό Πρόσωπο ενός Αλλου (Τεσιγκαχάρα, 1966).
Ακολούθησε μια απρόσμενα γοητευτική μεταγραφή της «Σονάτας για δύο πιάνα» του Μότσαρτ για δύο κουαρτέτα εγχόρδων και κοντραμπάσο από τον Γιότζι Χατόρι, αρχιμουσικό και πρώτο βιολί τού συγκροτήματος. Διατυπωμένη ως αυστηρή άσκηση πιστότητας ύφους, η μεταγραφή ήχησε όπως ένα μακροσκελές μοτσάρτειο ντιβερτιμέντο, με ανάλαφρη, φωτεινή διάθεση και νευρώδεις συμφωνικές αναπτύξεις στα έγχορδα. Η εκτέλεση χαρακτηρίστηκε από κομψότητα, ακρίβεια, εγρήγορση και αισθητά ανεβασμένα επίπεδα ενέργειας. Το δεύτερο μισό της βραδιάς άνοιξε η λυρική «Ολβια Ντόννα» σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη, του Νέστορα Ταίηλορ.
Η νεορομαντική, ανεπιτήδευτα μελωδική σύνθεση μάς ήταν γνωστή από προηγούμενη ακρόαση. Εδώ, αποδόθηκε με ευαισθησία και ακρίβεια από την υψίφωνο Μαρία Αλθέα Παπούλια και επιπλέον είχε την πολυτέλεια μιας αιθέριας ορχηστρικής συνοδείας. Η συναυλία ολοκληρώθηκε με τη «Σερενάτα» για έγχορδα του Ντβόρζακ. Καθαρόαιμα ρομαντικό έργο βασικού ρεπερτορίου για ορχήστρες εγχόρδων, με ευανάγνωστα «εθνικό» χαρακτήρα, η αρθρωτή σερενάτα παίχτηκε άψογα, με εύπλαστη φραστική, λαμπερό ήχο, νευρώδη απόδοση των ρυθμών και εκφραστική αμεσότητα. Εκτός προγράμματος οι Ιάπωνες μουσικοί πρόσφεραν τη δημοφιλέστατη «Σερενάτα» (υποτίθεται) του Χάιδν· πάνω στον χορευτικό βηματισμό από νυκτές νότες, κάθε όργανο παραλάμβανε διαδοχικά τη γνωστή, λικνιστική μελωδία δίνοντας ευκαιρία στους μουσικούς να προβάλουν την εκφραστική τους δεινότητα.
§Η ομποΐστρια Χριστίνα Παντελίδου και ο πιανίστας Απόστολος Παλιός, μέλη του «Ergon Ensemble» παίζουν τη σύνθεση «Moonreed» της Κέικο Χαράντα (Φωτ.: Παππάς) Την επομένη συναυλία (23/11) έδωσαν οι μουσικοί του «Ergon Ensemble», δηλαδή του μουσικού συνόλου του Φεστιβάλ Παξών, που εκπαιδεύονται κάθε χρόνο σε συγκεκριμένα ρεπερτόρια υπό την καθοδήγηση μελών της Διεθνούς Μουσικής Ακαδημίας «Ensemble Modern» (ΙΕΜΑ) (23/11/2009).
Τρία από τα έργα της βραδιάς -την «Προβολή» για τρίο εγχόρδων του Γιότζι Γιουάσα, την «Μισοξεχασμένη πόλη» για πιάνο-τέσσερα χέρια του Ντάι Φουτζικούρα και το «Τρίο Interlink» του Τόσι Ιτσιγιανάγκι- είχαμε ήδη ακούσει το καλοκαίρι, στο προπαρασκευαστικό πλαίσιο των σεμιναρίων στους Παξούς, τις δε άριστες εντυπώσεις είχαμε καταγράψει σε συνεχόμενες παρουσιάσεις (22/7, 5/8, 12/8). Οι ίδιοι ακριβώς ερμηνευτές επανέλαβαν τις εκτελέσεις τους στην αίθουσα «Νίκος Σκαλκώτας» του ΟΜΜΑ, αφήνοντας όμοια καλές εντυπώσεις. Η βραδιά ξεκίνησε με δυο άγνωστά μας έργα.
Πρώτα ακούστηκαν τα «Ιντερμέτζι Ι» για φλάουτο και πιάνο (1998) της Μισάτο Μοτσιζούκι με ζηλευτούς σολίστες την πιανίστρια Ai Μοτοχάσι-Σιδέρη και την φλαουτίστρια Μαρίνα Ταντανόζη. Ηταν ένα αρθρωτό κομμάτι πολύ χαλαρού ειρμού με βασική αναφορά τον ήχο γιαπωνέζικου ξύλινου πνευστού και έμπνευση από τη θεωρία περί «αποσπασματικού λόγου» του Ρολάν Μπαρτ. Παίρνοντας ως αφετηρία μια αργόσυρτη, αρχικά πιστή μίμηση του αυθεντικού ήχου, η μουσική εκτυλισσόταν ως ακραία αποσπασματική ακολουθία μικροεπεισοδίων που έμοιαζαν να «πλέουν» μέσα σε υποβλητικές σιωπές.
Σπαράγματα από ολισθαίνουσες νότες, μοναχικά στριγκά σφυρίγματα, απόκοσμοι ήχοι βγαλμένοι από το πιάνο με ανορθόδοξες μεθόδους -γρατζουνίσματα στις χορδές, χτύποι στο πλαίσιο κ.λπ.- στοιχειοθέτησαν ένα εξεζητημένα ερμητικό ακρόαμα. Ακολούθησε το «Καλάμι του φεγγαριού» για όμποε και πιάνο (2001) της Κέικο Χαράντα με τον πιανίστα Απόστολο Παλιό και την ομποΐστρια Χριστίνα Παντελίδου. Και εδώ, η συνειδητά και ακραία αντισυμβατική ηχητική εκφραστική της μουσικής -αληθινός άθλος για τον εκτελεστή του όμποε!- παρέπεμπε εξ ίσου στην ανεξάντλητη δυναμική της (μουσικής) γλώσσας. Μινιμαλιστικοί, στάγδην βηματισμοί από το πιάνο, πολύ παρατεταμένες, ανεπαίσθητα ολισθαίνουσες νότες δίχως καθόλου παλμό (vibrato) αλλά και κακόφωνα κρωξίματα ή κραυγές σαν από φοβισμένα πουλιά προσέδωσαν στο ακρόαμα τη διεγερτική φόρτιση παράδοξου επικοινωνιακού αιτήματος.
Συναυλίες έδωσε επίσης το Ελληνικό Συγκρότημα Σύγχρονης Μουσικής υπό τον Θόδωρο Αντωνίου (24, 25, 26/11)
Το Σύνολο Εγχόρδων «Τόκιο» παίζει τη μεταγραφή της «Σονάτας για δύο πιάνα» του Μότσαρτ από τον Γιότζι Χατόρι (Φωτ.: Παππάς) Στο πλαίσιο της σειράς «Γέφυρες», παρακολουθήσαμε δύο συναυλίες που πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία με την Πρεσβεία της Ιαπωνίας και το Ελληνοϊαπωνικό Εμπορικό Επιμελητήριο.
Η πρώτη δόθηκε από το Σύνολο «Τόκιο» (22/11). Η νεοπαγής ομάδα εγχόρδων ξεκίνησε το πρόγραμμά της με μια εύπλαστη, υποβλητική ανάγνωση της αρθρωτής σουίτας για ορχήστρα εγχόρδων «Τρεις μουσικές για τον κινηματογράφο» (1994-95) του Τόρου Τακεμίτσου. Ηταν τρεις σύντομες, αλά-Ντεμπισί ατμοσφαιρικές σκηνές, χρωματισμένες με στοιχεία χαρακτήρα που προσδιόριζαν λειτουργικά και ευανάγνωστα τον τόπο και τις διαθέσεις ισάριθμων ταινιών: τζαζίστικες αναφορές για τον νεοϋορκέζικης θεματικής Χοσέ Τόρες (Τεσιγκαχάρα, 1959), πένθος και θλίψη για την εφιαλτική Μαύρη Βροχή (Ιμαμούρα, 1989) και αιχμηρά ειρωνική διάθεση για το ψυχολογικό Πρόσωπο ενός Αλλου (Τεσιγκαχάρα, 1966).
Ακολούθησε μια απρόσμενα γοητευτική μεταγραφή της «Σονάτας για δύο πιάνα» του Μότσαρτ για δύο κουαρτέτα εγχόρδων και κοντραμπάσο από τον Γιότζι Χατόρι, αρχιμουσικό και πρώτο βιολί τού συγκροτήματος. Διατυπωμένη ως αυστηρή άσκηση πιστότητας ύφους, η μεταγραφή ήχησε όπως ένα μακροσκελές μοτσάρτειο ντιβερτιμέντο, με ανάλαφρη, φωτεινή διάθεση και νευρώδεις συμφωνικές αναπτύξεις στα έγχορδα. Η εκτέλεση χαρακτηρίστηκε από κομψότητα, ακρίβεια, εγρήγορση και αισθητά ανεβασμένα επίπεδα ενέργειας. Το δεύτερο μισό της βραδιάς άνοιξε η λυρική «Ολβια Ντόννα» σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη, του Νέστορα Ταίηλορ.
Η νεορομαντική, ανεπιτήδευτα μελωδική σύνθεση μάς ήταν γνωστή από προηγούμενη ακρόαση. Εδώ, αποδόθηκε με ευαισθησία και ακρίβεια από την υψίφωνο Μαρία Αλθέα Παπούλια και επιπλέον είχε την πολυτέλεια μιας αιθέριας ορχηστρικής συνοδείας. Η συναυλία ολοκληρώθηκε με τη «Σερενάτα» για έγχορδα του Ντβόρζακ. Καθαρόαιμα ρομαντικό έργο βασικού ρεπερτορίου για ορχήστρες εγχόρδων, με ευανάγνωστα «εθνικό» χαρακτήρα, η αρθρωτή σερενάτα παίχτηκε άψογα, με εύπλαστη φραστική, λαμπερό ήχο, νευρώδη απόδοση των ρυθμών και εκφραστική αμεσότητα. Εκτός προγράμματος οι Ιάπωνες μουσικοί πρόσφεραν τη δημοφιλέστατη «Σερενάτα» (υποτίθεται) του Χάιδν· πάνω στον χορευτικό βηματισμό από νυκτές νότες, κάθε όργανο παραλάμβανε διαδοχικά τη γνωστή, λικνιστική μελωδία δίνοντας ευκαιρία στους μουσικούς να προβάλουν την εκφραστική τους δεινότητα.
§Η ομποΐστρια Χριστίνα Παντελίδου και ο πιανίστας Απόστολος Παλιός, μέλη του «Ergon Ensemble» παίζουν τη σύνθεση «Moonreed» της Κέικο Χαράντα (Φωτ.: Παππάς) Την επομένη συναυλία (23/11) έδωσαν οι μουσικοί του «Ergon Ensemble», δηλαδή του μουσικού συνόλου του Φεστιβάλ Παξών, που εκπαιδεύονται κάθε χρόνο σε συγκεκριμένα ρεπερτόρια υπό την καθοδήγηση μελών της Διεθνούς Μουσικής Ακαδημίας «Ensemble Modern» (ΙΕΜΑ) (23/11/2009).
Τρία από τα έργα της βραδιάς -την «Προβολή» για τρίο εγχόρδων του Γιότζι Γιουάσα, την «Μισοξεχασμένη πόλη» για πιάνο-τέσσερα χέρια του Ντάι Φουτζικούρα και το «Τρίο Interlink» του Τόσι Ιτσιγιανάγκι- είχαμε ήδη ακούσει το καλοκαίρι, στο προπαρασκευαστικό πλαίσιο των σεμιναρίων στους Παξούς, τις δε άριστες εντυπώσεις είχαμε καταγράψει σε συνεχόμενες παρουσιάσεις (22/7, 5/8, 12/8). Οι ίδιοι ακριβώς ερμηνευτές επανέλαβαν τις εκτελέσεις τους στην αίθουσα «Νίκος Σκαλκώτας» του ΟΜΜΑ, αφήνοντας όμοια καλές εντυπώσεις. Η βραδιά ξεκίνησε με δυο άγνωστά μας έργα.
Πρώτα ακούστηκαν τα «Ιντερμέτζι Ι» για φλάουτο και πιάνο (1998) της Μισάτο Μοτσιζούκι με ζηλευτούς σολίστες την πιανίστρια Ai Μοτοχάσι-Σιδέρη και την φλαουτίστρια Μαρίνα Ταντανόζη. Ηταν ένα αρθρωτό κομμάτι πολύ χαλαρού ειρμού με βασική αναφορά τον ήχο γιαπωνέζικου ξύλινου πνευστού και έμπνευση από τη θεωρία περί «αποσπασματικού λόγου» του Ρολάν Μπαρτ. Παίρνοντας ως αφετηρία μια αργόσυρτη, αρχικά πιστή μίμηση του αυθεντικού ήχου, η μουσική εκτυλισσόταν ως ακραία αποσπασματική ακολουθία μικροεπεισοδίων που έμοιαζαν να «πλέουν» μέσα σε υποβλητικές σιωπές.
Σπαράγματα από ολισθαίνουσες νότες, μοναχικά στριγκά σφυρίγματα, απόκοσμοι ήχοι βγαλμένοι από το πιάνο με ανορθόδοξες μεθόδους -γρατζουνίσματα στις χορδές, χτύποι στο πλαίσιο κ.λπ.- στοιχειοθέτησαν ένα εξεζητημένα ερμητικό ακρόαμα. Ακολούθησε το «Καλάμι του φεγγαριού» για όμποε και πιάνο (2001) της Κέικο Χαράντα με τον πιανίστα Απόστολο Παλιό και την ομποΐστρια Χριστίνα Παντελίδου. Και εδώ, η συνειδητά και ακραία αντισυμβατική ηχητική εκφραστική της μουσικής -αληθινός άθλος για τον εκτελεστή του όμποε!- παρέπεμπε εξ ίσου στην ανεξάντλητη δυναμική της (μουσικής) γλώσσας. Μινιμαλιστικοί, στάγδην βηματισμοί από το πιάνο, πολύ παρατεταμένες, ανεπαίσθητα ολισθαίνουσες νότες δίχως καθόλου παλμό (vibrato) αλλά και κακόφωνα κρωξίματα ή κραυγές σαν από φοβισμένα πουλιά προσέδωσαν στο ακρόαμα τη διεγερτική φόρτιση παράδοξου επικοινωνιακού αιτήματος.
Συναυλίες έδωσε επίσης το Ελληνικό Συγκρότημα Σύγχρονης Μουσικής υπό τον Θόδωρο Αντωνίου (24, 25, 26/11)
Ελευθεροτυπία 9/12/09
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου