Ο Ζόρντι Σαβάλ, η Βασιλική Ορχήστρα της Καταλονίας και το φωνητικό συγκρότημα Esperion παρουσίασαν μουσικές από την εποχή του Χριστόφορου Κολόμβου (Photo: Ακριβιάδης)
Του ΓΙΑΝΝΗ ΣΒΩΛΟΥ Ελευθεροτυπία 14/4/2010
Πέρασαν 19 χρόνια από την ίδρυση του Μεγάρου Μουσικής ώσπου να κληθούν να παίξουν σε αυτό ο Ζόρντι Σαβάλ με τη Βασιλική Ορχήστρα της Καταλονίας και το φωνητικό σύνολο Esperion ΧΧΙ.
Βεβαίως δεν ήταν η πρώτη φορά που ο διάσημος Καταλανός σολίστας τής βιόλα ντα γκάμπα και οι εκλεκτοί συνεργάτες του προσκαλούνταν στη χώρα μας· σίγουρα είχε προηγηθεί το Φεστιβάλ Αναγεννησιακής μουσικής Ρεθύμνου το 2008. Η αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης» ήταν κατάμεστη από ένα αισθητά διαφορετικό, ποικίλης σύνθεσης κοινό. Νέοι, σαρανταπεντάρηδες, ροκάδες, φίλοι της παλιάς μουσικής και των εναλλακτικών ακουσμάτων, αλλά και τακτικοί θιασώτες των συναυλιών συμφωνικής μουσικής υποδέχτηκαν με θερμό, παρατεταμένο χειροκρότημα τα δύο πολυεθνικής σύνθεσης συγκροτήματα κατά την είσοδό τους στη σκηνή. Εχοντας παρακολουθήσει μέσω των ηχογραφήσεων τη μακρά, γόνιμη πορεία του Σαβάλ και, πιθανότατα, γνωρίζοντας τον ειδικό χαρακτήρα του ακροάματος που θα άκουγαν, όλοι μαζί απήλαυσαν τη βραδιά με κατανυκτική προσήλωση· η νέα διεύθυνση του ΟΜΜΑ ας τους συνυπολογίσει στους μελλοντικούς προγραμματισμούς της...
Στην πρώτη του αθηναϊκή εμφάνιση, ο 59χρονος Σαβάλ δεν πρόσφερε μια τυπική συναυλία παλιάς μουσικής, αλλά παρουσίασε ζωντανά μια από τις πρόσφατες, υβριδικές δισκογραφικές δουλειές του με τίτλο «Χριστόφορος Κολόμβος, Χαμένοι Παράδεισοι» (2006). Το περιεχόμενό της αποσαφήνιζε ο μακροσκελής υπότιτλος «Φώτα και σκιές την εποχή του Κολόμβου: Ιστορία και Ποίηση σε διάλογο με την αραβοανδαλουσιανή, την εβραϊκή και τη χριστιανική μουσική της Αρχαίας Εσπερίας μέχρι την ανακάλυψη του Νέου Κόσμου». Χαμένοι παράδεισοι ήσαν οι κόσμοι της γόνιμης, ειρηνικής συνύπαρξης Αράβων, Εβραίων και Χριστιανών στην Ιβηρική της εποχής του Κολόμβου, κόσμοι τους οποίους αφάνισε η βίαιη εθνοκάθαρση που επέβαλαν οι Ισπανοί βασιλείς Φερδινάνδος και Ισαβέλα· ανάλογη ήταν η μοίρα των Ινδιάνων της Αμερικής μετά την ανακάλυψη του Νέου Κόσμου από τον Κολόμβο.
Με άξονα τη ζωή του τελευταίου, ο Σαβάλ αφηγήθηκε τις παράλληλες εθν(οτ)ικές ιστορίες τού ραγδαία μεταβαλλόμενου κόσμου της Ιβηρικής του 15ου αιώνα. Ως μέσο χρησιμοποίησε συρραφή από σύντομα αποσπάσματα αυθεντικών ιστορικών αφηγήσεων ή τεκμηρίων, και αυθεντικές μουσικές της εποχής. Θρησκευτικοί ύμνοι, θρήνοι, ερωτικά τραγούδια και ποιήματα, εμβατήρια, χοροί, οργανικά προανακρούσματα, δυτικά και ανατολίτικα ακούσματα, αποσπάσματα επιστολών, χρονικών και ημερολογίων, δημόσια διατάγματα, όλα συνυφάνθηκαν καίρια και άρρηκτα σε ένα συναρπαστικό, γεμάτο εκπλήξεις παιχνίδι αμφίδρομου φωτισμού και νοηματοδότησης. Παράλληλα, τα απαγγελλόμενα κείμενα διαπότιζαν το ακρόαμα με τη μουσικότητα έξι διαφορετικών γλωσσών: λατινικά, καστιλιάνικα, καταλανικά, εβραϊκά, αραβικά, μεξικανικά ναχουάτλ. Ετσι, το όλο προσέλαβε πολυδιάστατο, διαπολιτισμικό στίγμα, μετατρέποντας τις μουσικές σημειογραφίες σε συναισθηματικό αποτύπωμα της Ιστορίας! Αψογα δοσμένες από χορωδούς και μουσικούς, με τον Σαβάλ να «μιλάει» στοχαστικά μέσα από τη βιόλα ντα γκάμπα και την αγέραστη Μονσεράτ Φιγκουέρας να ζωντανεύει αρχαίους πόνους και πόθους με το εξαίσιο τραγούδι της, οι μουσικές μάς ταξίδεψαν εκεί που κανένα βιβλίο δεν είχε μπορέσει ώς τώρα να μας πάει!
Κλείνοντας θα επισημάνουμε πως το ακρόαμα «Χαμένοι Παράδεισοι» (2006) είναι μέρος σειράς ειδικών δισκογραφικών εκδόσεων αντίστοιχου -να πω απλώς ανθρωπιστικά ή, καλύτερα, πολιτικά στρατευμένου;- στίγματος, που συνδυάζουν με ευφάνταστο, δημιουργικό τρόπο μουσικά ακούσματα και διαδρομές στην Ιστορία. Ως τώρα κυκλοφόρησαν πέντε από αυτές: «Δον Κιχώτης από τη Μάντσα/Ρομάντσες και Μουσικές», αυθεντικά τραγούδια και μουσικές του ισπανικού 16ου αιώνα που αναφέρονται άμεσα ή έμμεσα στον «Δον Κιχώτη» του Θερβάντες (2005), «Φραγκίσκος Ξαβιέρ: Ο Δρόμος προς την Ανατολή», πολιτισμική συνάντηση και αντιπαραβολή Ασίας και Ευρώπης στον 16ο αιώνα (2007), «Ιερουσαλήμ, Πόλη της διπλής Ειρήνης, Επουράνιας και Επίγειας», διαχρονικό πορτρέτο της Αγίας Πόλης με άξονα τις τρεις μεγάλες θρησκείες που όρισαν τον χαρακτήρα και το πεπρωμένο της (2008), και, τέλος, «Το ξεχασμένο Βασίλειο, Η τραγωδία των Καθαρών», το μακρύ χρονικό και η μοιραία, τελική σύγκρουση της κοινοτιστικών τάσεων μεσαιωνικής αίρεσης με την κραταιά Καθολική Εκκλησία (2009). Το 2008, αναγνωρίζοντας την εξαιρετική ανθρωπιστική και ευρύτερα μορφωτική σημασία της προσφοράς του Σαβάλ, η Ευρωπαϊκή Ενωση τον αναγόρευσε «Πρεσβευτή για τον διαπολιτισμικό διάλογο», ενώ η ΟΥΝΕΣΚΟ ονόμασε τον ίδιο και τη σύζυγό του Μονσεράτ Φιγκουέρας «Καλλιτέχνες για την Ειρήνη». *
Πέρασαν 19 χρόνια από την ίδρυση του Μεγάρου Μουσικής ώσπου να κληθούν να παίξουν σε αυτό ο Ζόρντι Σαβάλ με τη Βασιλική Ορχήστρα της Καταλονίας και το φωνητικό σύνολο Esperion ΧΧΙ.
Βεβαίως δεν ήταν η πρώτη φορά που ο διάσημος Καταλανός σολίστας τής βιόλα ντα γκάμπα και οι εκλεκτοί συνεργάτες του προσκαλούνταν στη χώρα μας· σίγουρα είχε προηγηθεί το Φεστιβάλ Αναγεννησιακής μουσικής Ρεθύμνου το 2008. Η αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης» ήταν κατάμεστη από ένα αισθητά διαφορετικό, ποικίλης σύνθεσης κοινό. Νέοι, σαρανταπεντάρηδες, ροκάδες, φίλοι της παλιάς μουσικής και των εναλλακτικών ακουσμάτων, αλλά και τακτικοί θιασώτες των συναυλιών συμφωνικής μουσικής υποδέχτηκαν με θερμό, παρατεταμένο χειροκρότημα τα δύο πολυεθνικής σύνθεσης συγκροτήματα κατά την είσοδό τους στη σκηνή. Εχοντας παρακολουθήσει μέσω των ηχογραφήσεων τη μακρά, γόνιμη πορεία του Σαβάλ και, πιθανότατα, γνωρίζοντας τον ειδικό χαρακτήρα του ακροάματος που θα άκουγαν, όλοι μαζί απήλαυσαν τη βραδιά με κατανυκτική προσήλωση· η νέα διεύθυνση του ΟΜΜΑ ας τους συνυπολογίσει στους μελλοντικούς προγραμματισμούς της...
Στην πρώτη του αθηναϊκή εμφάνιση, ο 59χρονος Σαβάλ δεν πρόσφερε μια τυπική συναυλία παλιάς μουσικής, αλλά παρουσίασε ζωντανά μια από τις πρόσφατες, υβριδικές δισκογραφικές δουλειές του με τίτλο «Χριστόφορος Κολόμβος, Χαμένοι Παράδεισοι» (2006). Το περιεχόμενό της αποσαφήνιζε ο μακροσκελής υπότιτλος «Φώτα και σκιές την εποχή του Κολόμβου: Ιστορία και Ποίηση σε διάλογο με την αραβοανδαλουσιανή, την εβραϊκή και τη χριστιανική μουσική της Αρχαίας Εσπερίας μέχρι την ανακάλυψη του Νέου Κόσμου». Χαμένοι παράδεισοι ήσαν οι κόσμοι της γόνιμης, ειρηνικής συνύπαρξης Αράβων, Εβραίων και Χριστιανών στην Ιβηρική της εποχής του Κολόμβου, κόσμοι τους οποίους αφάνισε η βίαιη εθνοκάθαρση που επέβαλαν οι Ισπανοί βασιλείς Φερδινάνδος και Ισαβέλα· ανάλογη ήταν η μοίρα των Ινδιάνων της Αμερικής μετά την ανακάλυψη του Νέου Κόσμου από τον Κολόμβο.
Με άξονα τη ζωή του τελευταίου, ο Σαβάλ αφηγήθηκε τις παράλληλες εθν(οτ)ικές ιστορίες τού ραγδαία μεταβαλλόμενου κόσμου της Ιβηρικής του 15ου αιώνα. Ως μέσο χρησιμοποίησε συρραφή από σύντομα αποσπάσματα αυθεντικών ιστορικών αφηγήσεων ή τεκμηρίων, και αυθεντικές μουσικές της εποχής. Θρησκευτικοί ύμνοι, θρήνοι, ερωτικά τραγούδια και ποιήματα, εμβατήρια, χοροί, οργανικά προανακρούσματα, δυτικά και ανατολίτικα ακούσματα, αποσπάσματα επιστολών, χρονικών και ημερολογίων, δημόσια διατάγματα, όλα συνυφάνθηκαν καίρια και άρρηκτα σε ένα συναρπαστικό, γεμάτο εκπλήξεις παιχνίδι αμφίδρομου φωτισμού και νοηματοδότησης. Παράλληλα, τα απαγγελλόμενα κείμενα διαπότιζαν το ακρόαμα με τη μουσικότητα έξι διαφορετικών γλωσσών: λατινικά, καστιλιάνικα, καταλανικά, εβραϊκά, αραβικά, μεξικανικά ναχουάτλ. Ετσι, το όλο προσέλαβε πολυδιάστατο, διαπολιτισμικό στίγμα, μετατρέποντας τις μουσικές σημειογραφίες σε συναισθηματικό αποτύπωμα της Ιστορίας! Αψογα δοσμένες από χορωδούς και μουσικούς, με τον Σαβάλ να «μιλάει» στοχαστικά μέσα από τη βιόλα ντα γκάμπα και την αγέραστη Μονσεράτ Φιγκουέρας να ζωντανεύει αρχαίους πόνους και πόθους με το εξαίσιο τραγούδι της, οι μουσικές μάς ταξίδεψαν εκεί που κανένα βιβλίο δεν είχε μπορέσει ώς τώρα να μας πάει!
Κλείνοντας θα επισημάνουμε πως το ακρόαμα «Χαμένοι Παράδεισοι» (2006) είναι μέρος σειράς ειδικών δισκογραφικών εκδόσεων αντίστοιχου -να πω απλώς ανθρωπιστικά ή, καλύτερα, πολιτικά στρατευμένου;- στίγματος, που συνδυάζουν με ευφάνταστο, δημιουργικό τρόπο μουσικά ακούσματα και διαδρομές στην Ιστορία. Ως τώρα κυκλοφόρησαν πέντε από αυτές: «Δον Κιχώτης από τη Μάντσα/Ρομάντσες και Μουσικές», αυθεντικά τραγούδια και μουσικές του ισπανικού 16ου αιώνα που αναφέρονται άμεσα ή έμμεσα στον «Δον Κιχώτη» του Θερβάντες (2005), «Φραγκίσκος Ξαβιέρ: Ο Δρόμος προς την Ανατολή», πολιτισμική συνάντηση και αντιπαραβολή Ασίας και Ευρώπης στον 16ο αιώνα (2007), «Ιερουσαλήμ, Πόλη της διπλής Ειρήνης, Επουράνιας και Επίγειας», διαχρονικό πορτρέτο της Αγίας Πόλης με άξονα τις τρεις μεγάλες θρησκείες που όρισαν τον χαρακτήρα και το πεπρωμένο της (2008), και, τέλος, «Το ξεχασμένο Βασίλειο, Η τραγωδία των Καθαρών», το μακρύ χρονικό και η μοιραία, τελική σύγκρουση της κοινοτιστικών τάσεων μεσαιωνικής αίρεσης με την κραταιά Καθολική Εκκλησία (2009). Το 2008, αναγνωρίζοντας την εξαιρετική ανθρωπιστική και ευρύτερα μορφωτική σημασία της προσφοράς του Σαβάλ, η Ευρωπαϊκή Ενωση τον αναγόρευσε «Πρεσβευτή για τον διαπολιτισμικό διάλογο», ενώ η ΟΥΝΕΣΚΟ ονόμασε τον ίδιο και τη σύζυγό του Μονσεράτ Φιγκουέρας «Καλλιτέχνες για την Ειρήνη». *
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου